تحلیل واگرایی های سیاسی – امنیتی در روابط ایران و پاکستان

حبیب اله فدوی- دکتر مهدی کنعانی عوامل جغرافیایی به ویژه همجواری، به عنوان عنصر مهمی در روابط کشورها نقش آفرینی می­کند و بدون در نظر گرفتن آن، برآورد امنیت و منافع ملی آنها امری ناممکن است. شناخت میزان توانایی و آسیب پذیری کشورها، تابع شرایط جغرافیایی و ژئوپلیتیک هر کشور است؛ اما به عنوان یک اصل کلی در سرتاسر جهان، همسایگان از نقش منحصر به فرد ویژه در سیاست­های راهبردی هر کشور برخوردارند. پاکستان در منطقه شبه قاره، کشوری است که تنها بیش از نیم قرن از تاسیس آن می­گذرد؛ اما در همین تاریخ اندک موجب بحران­های عمدای در منطقه شده است. بسیاری از کارشناسان، پاکستان را بزرگترین خطر برای امنیت جنوب غرب آسیا و صلح بین­المللی می­دانند. این کشور محرک اصلی ارعابگری مانند: فروپاشی­ها، خشونت­ها، اعمال تروریستی و به عنوان یک همسایه بد، مسئول آموزشی و تمویل تروریست­ها و گروه­های تندرو بوده و هست. به طور طبیعی چنین وضعیتی قطعا بر محیط پیرامونی همسایگان تاثیرگذاری فراوانی خواهد داشت. پاکستان از زمان استقلال، همواره گرفتار برخوردهای پیاپی فرقه­ای و گسترش چشمگیر افراطی­گری بوده است. نگرانی عمده این است که گروه­های اسلامی این کشور، بنیادگرا و افراطی­اند و به طور طبیعی محیط داخلی همسایگان پاکستان از جمله ایران را تحت تاثیر خود قرار می­دهد. بر این اساس پرسش اصلی این پژوهش این است که مهم­ترین چالش و منابع سیاسی- امنیتی در روابط ایران و پاکستان چیست؟ نویسنده معتقد است روند منازعات ایران و پاکستان حول مسائل ایدئولوژیک به نمایندگی مذهب می­باشد و کشورها و سازمان­های ضد شیعی به دلیل جلوگیری از صدور انقلاب ایران به فعالیت­های گسترده ضد شیعی و ضد ایرانی پرداختند و مناطق جنوب شرق و مرزهای قومی را به شدت متاثر کردند.